Daniel O'Connell

Daniel O'Connell
Ffugenw	the Liberator, the Emancipator
Ganwyd	6 Awst 1775  Cathair Saidhbhín
Bu farw	15 Mai 1847  Genova
Man preswyl	Douai, Dulyn
Dinasyddiaeth	Gweriniaeth Iwerddon, Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Alma mater	King's Inns Lincoln's Inn
Galwedigaeth	gwleidydd, bargyfreithiwr, llenor
Swydd	Aelod o 14eg Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o'r 13eg Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 12fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 11eg Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 14eg Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 12fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 10fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 8fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 9fed Senedd y Deyrnas Unedig, Aelod o 8fed Senedd y Deyrnas Unedig
Plaid Wleidyddol	Radicals
Tad	Morgan O'connell
Mam	Catherine O'mullane
Priod	Mary O'Connell
Plant	Morgan O'connell, Daniel O'connell, Maurice O'connell, John O'connell, Ellen Fitzsimon, Catherine O'connell, Edward O'connell, Elizabeth Mary O'connell, Daniel Stephen O'connell, Mary O'connell, Rickarda O'connell
Perthnasau	Máire Ní Dhonnchadha Dhuibh, Eibhlín Dhubh Ní Chonaill
llofnod

Gwleidydd o Iwerddon a ymgyrchodd dros ryddid crefyddol i Gatholigion Iwerddon oedd Daniel O'Connell (Gwyddeleg: Dónal Ó Conaill) (6 Awst 1775 – 15 Mai 1847). Roedd y brydyddes Wyddeleg Eibhlín Dhubh Ní Chonaill yn fodryb iddo.

Yn ystod y 1820au gwethiai'n ddyfal dros ennill yr hawl i eistedd yn Senedd Prydain gan Gatholigion, "braint" oedd yn gyfyngedig i Brostestanniaid yn unig yr adeg honno. Roedd yn Gatholig ei hun a phan enillodd sedd fel Aelod Seneddol Swydd Clare yn 1828 bu rhaid i lywodraeth Prydain Fawr ildio. Ar ôl hynny cafodd ei lysenwi 'Y Rhyddhawr'.

Ei uchelgais nesaf oedd ceisio gwrthddeddfu Undeb Iwerddon â Phrydain Fawr, ond methiant fu hynny, yn rhannol am iddo golli cefnogaeth y mudiad mwy chwyldroadol Iwerddon Ifanc (Young Ireland).